[Công Án] Công Án Niêm Hoa Vi Tiếu

Khi Đức Phật ngự tại núi Linh Thứu, Ngài xoay một cành hoa trong tay và đưa ra trước thính chúng. Mọi người đều im lặng. Duy chỉ có Ma Ha Ca Diếp mỉm cười, nhưng vẫn cố giữ nghiêm nét mặt.

Đức Thế Tôn bảo: "Ta có nhãn tạng của chánh pháp, tâm của Niết bàn, thực nhận của vô tướng, và giáo pháp vi diệu khó nghĩ bàn. Không thể diễn bằng lời, mà chỉ biệt truyền ngoài giáo lý. Giáo pháp này ta giao lại cho Ma Ha Ca Diếp."

Nhã Hàn Am Khách bàn:

Công án này, cũng như nhiều công án khác của Vô Môn Quan, dễ hiểu hơn cả lời bàn. Người có thể luận công án này có quá nhiều, nhưng có thể luận được lời bàn của Vô Môn Quan không dễ đến trăm. Chỉ một câu: "Phật mặt vàng tưởng rằng có thể lừa được mọi người. Ông ta làm cho chư thiện tri thức trở nên lố bịch, mượn đầu heo bán thịt chó. " đã phá hoàn toàn cái tâm đắc của kẻ thiền sinh khi lãnh hội công án, trở về thực tại, bao nhiêu cái hiểu của công án đều trở về không. Giống như vừa lượm được hũ vàng, mở nắp ra lại toàn đống phân vàng. Là vàng hay là phân ? Thiền sinh không thấu triệt được công án này, lập tức mùi phân bay ra tức tưởi. Thế nào là treo đầu heo bán thịt chó ? Không đáp được, thì công án này coi như đi tong.

Lão phật mặt vàng đúng thật lừa người, đã bảo thực nhận vô tướng, lời không nói ra, lại vẽ vời hoa hòe, vô tướng thành ra hữu tướng. Chỉ vào vô tướng, cứ tưởng bày ra vô tướng cho hưởng, ai ngờ cũng chỉ là hữu tướng, chẳng phải treo đầu dê bán thịt chó đó sao. Lời nói hữu tướng, hành động chẳng lẽ lại vô tướng, đều là hữu tướng cả. Ma Ha Ca Diếp cũng thật ngây dị, tưởng lão mặt vàng bày cho thịt dê vô tướng, ai ngờ lại nhét một miếng thị chó hữu tướng. Ngậm chẳng đặng, nuốt chẳng trôi. Công án này như lưỡi câu, chớ tưởng mồi ngon mà non đớp, đều có cạm bẫy. Vô Môn Quan bảo Ma Ha Ca Diếp khờ khạo, e là chưa chắc đâu: "Nếu ngài bảo rằng sự liễu ngộ có thể truyền thừa, thì rõ ngài cũng giống như tên bịp thị thành lừa anh nhà quê khờ khạo, và nếu ngài bảo rằng nó không thể truyền thừa được thì tại sao ngài lại giao phó cho Ma Ha Ca Diếp?". Thiết tưởng Ma Ha Ca Diếp cười, chỉ sợ là cười ông thầy mặt vàng của mình, diễn trò không đạt thôi.

Công án này là một lưỡi câu, nuốt không đặng, nhả chẳng ra. Thiền sinh nào nhai cắm rồi, kiếp này chớ mong thành phật.